1989 Tiananmen Meydanı protestolarından sonra Çin’e liderlik etmesi için özel olarak seçilen ve on yıllık meteorik ekonomik büyümeye başkanlık eden Şangay Komünist kralı Jiang Yer Çarşamba günü öldü. 96 yaşındaydı.
Çin devlet medyası tarafından yayınlanan bir Komünist Parti duyurusu, onun Şanghay’da lösemi ve çoklu organ yetmezliğinden öldüğünü söyledi.
Ölümü ve ardından yapılacak anma törenleri, iktidar partisinin, Bay Jiang’ın zamanındaki Tiananmen hareketinden bu yana ülke çapında görülmemiş bir siyasi muhalefet dalgası olan salgın kontrollerine karşı yaygın bir protesto dalgasıyla karşı karşıya olduğu Çin’de hassas bir anda gerçekleşti.
Bay Jiang, 1993’ten itibaren on yıl boyunca Çin’in başkanıydı. Pek çok yabancı politikacının gözünde, Bay Jiang, sert, gülümsemeyen Çinli liderler kalıbının geveze, silahsızlandırıcı istisnasıydı. Lincoln’den alıntı yapan, Hollywood filmlerine olan sevgisini ilan eden ve “Love Me Tender” gibi şarkılar söyleyen Komünistti.
Daha az büyülenmiş Çinliler, onu anlamsız bir süs eşyasına benzeterek ve ilginç kibirleriyle alay ederek ona “saksı” dediler. Daha sonraki yıllarında genç hayranlar onu “kurbağa” takma adıyla kutladılar. Ancak Bay Jiang’ın beklenmedik yükselişi ve tuhaflıkları, başkalarının onu hafife almasına neden oldu ve Komünist Parti genel sekreteri olarak 13 yılı aşkın bir süre boyunca, art arda gelen rakiplerini alt eden kurnaz bir politikacı olarak olgunlaştı.
Bay Jiang’ın, Deng Xiaoping altında başlamış olan kapitalist dönüşümü yönetmesi, onun önemli başarılarından biriydi. Ayrıca, resmi emekliliğinden çok sonra da devam eden siyasi nüfuzu da topladı ve ona mevcut cumhurbaşkanı Xi Jinping’i seçerken perde arkasında büyük bir söz hakkı verdi.
Partinin Bay Jiang’ın ölümüyle ilgili duyurusu, onu “yüce bir üne sahip olağanüstü bir lider” olarak övdü. 1990’ların başında, Çin’i “büyük zorluklar ve baskı” döneminde yönetti ve ardından ülkeyi pazar odaklı büyümeye ve askeri modernleşmeye yönlendirdi. Duyuru, “Kritik anlarda, kararlı kararlar almak için olağanüstü bir cesarete sahipti” dedi.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, 2015 yılında Pekin’deki Tiananmen Meydanı’ndaki askeri geçit töreni sırasında, eski başkanlar Bay Jiang (ortada) ve Hu Jintao (sağda) ile birlikte. Kredi… Agence France-Presse — Getty Images
1991’den 1995’e kadar Amerika Birleşik Devletleri’nin Çin büyükelçisi olan J. Stapleton Roy, “Onun bir soytarı olduğu fikri, bir şekilde onun tanımlarına sızdı” dedi. “Bunu her zaman saçma bulmuşumdur. Bu, Çin liderliğinin tepesindeki siyasi çalılıklar arasında nasıl manevra yapılacağını bilmek açısından hafif siklet değildi.”
Temmuz 2013’te eski Dışişleri Bakanı Henry A. Kissinger ile yaptığı görüşmede Bay Jiang, Bay Xi’yi “güçlü” bir lider olarak onayladı. Ancak Bay Jiang’ın lider olarak ilk yılları, Komünist Partinin tepesine fırlatıldıktan sonra tereddüt ve savunmasızlıkla geçti.
İlk başta, Çin’in piyasa ekonomisine yönelik geçici adımlarına karşı çıkan yükselen muhafazakarları yatıştırmaya çalıştı. Ama nihayetinde, Bay Deng’in sağlığı ve gücü azaldıktan sonra bile ekonomiyi dış dünyaya açmaya çalıştı.
Bay Jiang yönetiminde Çin, büyük bir imalat gücü ve gelişmiş dünyaya karşı yükselen bir ekonomik rakip olarak ortaya çıktı.
Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkiler, görev süresi boyunca, özellikle de 1989 katliamının uzun bir gölge oluşturduğu erken dönemlerde, sert oldu. Ancak Bay Jiang, sonradan bakıldığında bir pragmatist olarak görülebilir. Komünist Parti’deki haleflerinin aksine, Çin’in ABD’nin bir düşmanı olarak uzun süre gelişemeyeceğine ikna olmuş görünüyordu.
Asia Society Policy Institute’un Çin Analiz Merkezi’nde kıdemli bir araştırmacı olan Christopher K. Johnson, “Her zaman ABD ilişkilerine büyük öncelik verdi ve bence ilişkiyi ilerletmek için bazı riskler aldı” dedi. Bay Jiang iktidardayken bir CIA analisti olan Bay Johnson, şunları ekledi: “Gerektiğinde ABD karşıtı anahtarı nasıl çevireceğini biliyordu.”
Belgrad’daki Çin Büyükelçiliği, 1999’da NATO füzeleri tarafından vurulduktan sonra. Kredi… İlişkili basın
1999’da Amerikan güdümlü bombalar Belgrad’daki Çin Büyükelçiliği’ni vurarak Yugoslavya’nın dağılması sırasında üç Çinli gazeteciyi öldürdüğünde, Bay Jiang, Clinton yönetiminin bombalamanın bir kaza olduğu yönündeki açıklamasını reddetti.
Ve 2001’deki bir açmazda, ABD’nin bir Çin savaş uçağı ile pervaneli bir Amerikan gözetleme uçağı arasındaki çarpışmanın tüm sorumluluğunu üstlenmesini talep etti. Çarpışma, Çinli pilotun ölümüne ve Amerikan uçağının mürettebatının gözaltına alındığı güney Çin adası Hainan’a acil iniş yapmasına neden oldu.
Ancak Bay Jiang’ın görevde olduğu yılların, Çin’in küreselleşmeyi benimsemesinin altın çağı olması bir tesadüf değildi. Başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere yıllarca süren çekişmeli müzakerelerin ardından 2001 sonlarında Çin’in Dünya Ticaret Örgütü’ne katılımını kazandı. Ve Komünist Parti doktrinini elden geçirerek, işçi sınıfları ve köylülükte kökleri olan bir hareketi, entelektüellere kur yapan ve onlarla işbirliği yapan ve gelişmekte olan bir seçkin iş dünyasına dönüştüren bir hareket haline getirdi.
Çin’deki ve yurtdışındaki eleştirmenleri, bu adımları siyasi rüzgarlara ayak uydurmaktan biraz daha fazlası olarak gördüler. Ve gerçekte, Bay Jiang’ın piyasa yanlısı eğilimleri, muhalefete hoşgörüsüzlükle karışmıştı. Falun Gong ruhani mezhebi üyeleri, Nisan 1999’da protesto amacıyla Komünist Parti merkezini kuşattıktan sonra, Bay Jiang, daha sonraki baskı turları ve giderek daha güçlü bir güvenlik devleti için model oluşturan toplu gözaltılar için baskı yaptı.
“Nasıl Falun Gong ortaya çıkmış olabilir?” Bay Jiang, Bay Jiang’ın zımni işbirliğine sahip olan Robert Lawrence Kuhn’un 2005 tarihli bir biyografisine göre haykırdı. “Asayiş Bakanlığımız neredeydi? Devlet Güvenlik Bakanlığımız neredeydi?”
Kargaşadan Yükselmek
Bay Jiang sonsuza dek ilk olarak, 1989’da Tiananmen Meydanı’ndaki öğrenci protestolarının silahlı olarak bastırılması emrini vermeye hazırlanırken, parti yaşlılarının görece bilinmezlikten çekip çıkardığı adam olarak bilinecek. Çin Komünist Partisi’nin zirvesine alelacele yükselmesi, birçok kişinin orada geçirdiği sürenin pekala kısa ve önemsiz olabileceğine inanmasına neden oldu. Bay Jiang bile öyle düşündü.
1989’da Pekin’de demokrasi yanlısı bir miting için Tiananmen Meydanı’nda binlerce kişi toplandı. Kredi… Sadayuki Mikami/İlişkili Basın
2000 yılında “60 Dakika” programında Mike Wallace’a “Bütün ülkeyi yönetmeye niyetim yoktu” dedi. “Daha yetenekli bir adayın işi kabul etmesini umuyordum.”
Bay Deng ve bir avuç emekli yaşlı, olağan parti kurallarının dışında hareket ederek, öğrencilere karşı silahlı güç kullanılmasına izin vermeye direnen parti genel sekreteri Zhao Ziyang’ı değiştirmeye karar verdi. Bay Zhao, hayatının geri kalanını ev hapsinde geçirdi ve 2005 yılında öldü.
Bay Deng, yerine geçecek kişi için şehrin parti sekreteri Bay Jiang’ın öğrenci protestolarını kan dökmeden dizginlediği Şanghay’a baktı.
Dönemin başbakanı Li Peng’in bir hesabına göre, Bay Deng, Mayıs 1989’daki bir toplantıda, “Bu adam Jiang Taban’ın fikirleri, yeteneği ve aynı zamanda karizması var,” dedi.
Jiang Yer (kendi adı Yer, kabaca “insanlara fayda sağlamak” anlamına gelir) 17 Ağustos 1926’da Şangay’ın kuzeybatısındaki eski bir Yangtze Nehri şehri olan Yangzhou’da doğdu.
Babası Jiang Shijun, bir elektrik şirketinde muhasebeciydi ve ardından bir feribot şirketinin yöneticisiydi. Annesi Wu Yueqing, çiftçi bir aileden geliyordu. Amcalarından ikisi, Milliyetçi hükümete karşı Komünist harekette aktivistti ve biri 1939’da bir çatışmada öldürüldükten sonra, genç Bay Jiang, amcanın ailesinin halefi olarak atandı.
Bay Jiang, 1946’da Şanghay’da Komünist Partiye katıldı ve burada elektrik mühendisliği okudu ve İngilizce öğrendi. İlk işi, Pretty Girl dondurması ve diğer dondurulmuş tatlılar yapan Amerikalı yatırımcılar tarafından kurulan bir şirkette teknisyenlik yapmaktı. Komünistler 1949’da iktidara geldiğinde, Bay Jiang, fabrikanın parti kontrolüne alınmasına ve dondurmanın adının Bright olarak değiştirilmesine yardım etti. Bu başarı, Bay Jiang’ın ömür boyu misafiri olacak olan parti figürü Wang Daohan’ın dikkatini çekti.
Bay Jiang, yaşlılığında bile 1936 Hollywood filmi “The Jungle Princess”ten “Moonlight and Shadows” adlı şarkı da dahil olmak üzere kozmopolit gençliğinden hatırladığı İngilizce şarkıları söylemeyi severdi.
Çin Devlet Başkanı Jiang Yer ve eşi Wang Yeping, 1992’de Çin’in Pekin kentindeki Yuquan Tepesi’nde. Kredi… Xinhua, Associated Press aracılığıyla
1951’de Bay Jiang, Yangzhou’nun yerlisi olan Wang Yeping ile evlendi ve iki oğlu oldu: elektrik mühendisi, işletme yöneticisi ve bir bilim enstitüsünün başkanı olan Jiang Mianheng; ve aynı zamanda bir mühendisten iş adamına ve devlet memuruna dönüşen Jiang Miankang.
Bay Jiang, 1950’lerde Moskova’daki Stalin Otomobil Fabrikasında bir süre çalışarak ve on yıllar sonra ziyaretçiler için söyleyeceği halk ezgilerini öğrendiği Romanya’da bir yıl diplomat olarak çalışarak endüstriyel bürokrasiyi aştı.
Çin, 1970’lerin sonlarından itibaren açılmaya başladıktan sonra, Bay Jiang, Guangdong ve Fujian Eyaletlerinde özel ekonomik bölgelerin kurulmasına yardımcı olan bir yabancı yatırım ve ticaret komisyonuna terfi etti. Bu deneyim ona, piyasa reformlarının karşılaştığı siyasi ve bürokratik engelleri erkenden tatma fırsatı verdi. 1985’te Şangay belediye başkanı olarak seçilmesi, kıyı bölgelerinde başlayan ticari patlamayla bağlarını sağladı.
Bay Jiang, şehrin en üst düzey görevi olan Şangay parti sekreterliğine terfi etti ve ardından 1987’de ulusal partinin yönetim organı olan Politbüro’ya terfi etti. İki yıl sonra, öğrenci protestoları ülkeyi sarstığında, Şangay geniş çaplı kan dökülmesini önledi.
Bilgin Bruce Gilley, Bay Jiang’ın 1998 tarihli biyografisinde, “Eşiğindeki Kaplan”da, Bay Jiang’ın sadakati ve Pekin’deki şiddetten uzaklığı, onun lehine olan güçlü faktörlerdi. Yine de Bay Jiang’ın kalıcı bir lider bulunana kadar bir bekçiden çok daha fazlası olup olmayacağı başlangıçta belli değildi.
Kapitalizme Yönelmek
Siyasi bir tabanı olmayan Bay Jiang, 1989’dan sonra partinin muhafazakar eğilimini sürdürdü. Muhalefete karşı sert bir tavır aldı, istikrarı ülkenin en büyük önceliği olarak gördü, hatta Bay Deng’in ekonomik dönüşümüne rakip oldu. Ve ekonomik yaşam üzerinde parti kontrolünün yeniden sağlanmasına işaret eden politikaları onayladı.
Çin’in ıslahat yönetimindeki siyasi tarihini içeren Pekinli tarihçi Yang Jisheng, “Jiang Yer ilk iktidara geldiğinde kendi gücüne sahip değildi ve yaşlılara güvenmek zorundaydı” dedi. “Yaşlılar bölünmüştü ve Jiang Taban her iki tarafı da memnun etmeye çalışıyordu ama sonunda Deng Xiaoping’i rahatsız etti.”
Yaşlı ama hâlâ güçlü olan Bay Deng, ekonomik liberalleşme mirasının ideolojik bir tepkiyle yok edileceğinden giderek daha fazla endişeleniyordu ve 1992’de, ekonomik ıslahatın beşiği olan Çin’in güney kıyılarına ambar fırtınası düzenleyerek Bay Jiang’ı alenen azarladı ve Çin’in bu durumdan şikayet etti. dönüşüm durmaktaydı.
Biyografisini yazan Bay Kuhn bir röportajda, Bay Jiang “1992’nin hayatının en zor yılı olduğunu söyledi” dedi.
Evi’nin değişim peşinde olduğu mesajını alan Bay Jiang, Çin’in devlet tarafından yönetilen kapitalizmini benimsedi. Şanghay belediye başkanı olarak halefi ve bir ekonomik reformcu olan Zhu Rongji, Bay Jiang’a destek olması için aylar önce Pekin’e getirilmişti. O, başbakan yardımcısı ve daha sonra başbakan olarak Bay Deng’in piyasanın serbestleştirilmesinde kilit nokta oldu.
Bay Jiang, Pekin’deki Çin liderlik merkezi Zhongnanhai’de çok uluslu şirketlerin üst düzey yöneticilerini ağırlayarak yabancı yatırımcıları cezbetti. Büyük yabancı-Çin ortak girişimlerini teşvik ederek ülkeyi ilaç, bilgisayar, otomobil ve çok daha fazlasını üreten şirketler için birincil bir küresel üs haline getirmeye yardımcı oldu. Devlet yatırımlarında milyarlarca doları Çin’in doğu kıyısı şehirlerine, özellikle de siyasi güç üssü Şangay’a yönlendirerek ziyaretçileri etkileyen birinci dünya metropolleri yarattı.
Bay Jiang iktidarda rahat ettikçe, Çin’in sistemini ve kendisini, haleflerinin nefret edeceği bir düşüncesizce satmaya çalıştı. Başkan Bill Clinton 1998’de Çin’i ziyaret ettiğinde, Bay Jiang alışılmış bir ihtiyatla sözünü kesti ve ortak bir basın toplantısının Çin televizyonunda canlı olarak yayınlanmasına izin verdi. İki başkan, insan hakları ve Tibet konusunda savuştu.
Başkan Clinton, solda ve Bay Jiang, 1998’de Pekin’in Tiananmen Meydanı’ndaki karşılama töreninde. Kredi… Vincent Thian/İlişkili Basın
Clinton’ın gezisinde olan ve şu anda Merkezin direktörü olan gazeteci Orville Schell, “Onun, notlarına yapışan bir tür gerici, Leninist lider olmayan biri olarak düşünülmek istediğini görebiliyordunuz” dedi. New York’taki Asia Society’de ABD-Çin İlişkileri üzerine. “Çin’in izolasyon kozasından çıkmasını istedi.”
Parti taraftarlarının ateşli itirazlarının üstesinden gelen Bay Jiang ve Bay Zhu, Çin’i Dünya Ticaret Örgütü’ne tam üyeliğe yönlendirerek küresel pazarlara daha fazla erişim sağladı ve prensipte yabancı işletmelerin Çin pazarlarına daha fazla erişimi olmasını sağladı. . Çin’i uluslararası arenaya taşımak için verilen uzun mücadelenin belki de en önemli eylemiydi.
Çin ekonomisi yükseldi ve ülke önce milyonerlerini, ardından milyarderlerini üretti. 1990’ların ekonomik aşırılıklarını gidermek, Bay Jiang’ın sahip olmadığı mali içgüdülerle Bay Zhu’ya düştü.
Eski büyükelçi Bay Roy, “Kirli işleri Zhu Rongji’nin yapmasına izin vermekte rahattı ama Zhu Rongji’yi destekliyordu,” dedi.
Komünist Parti için refah, başka bir sorunu daha beraberinde getirdi: Artan refah ve eşitsizliğin ortasında yeni bir doktrinel temelin nasıl bulunacağı. Bay Jiang’ın yanıtı -en önemli siyasi başarılarından biri- Üç Temsil teorisiydi.
Partiye, yalnızca işçi sınıfını değil, aynı zamanda geçmişte zalim saydığı sınıfları da temsil etmesi için bir çağrıydı: zengin girişimciler ve burjuvazi. Önde gelen parti teorisyenleri, Bay Jiang’ın planını, siyasi istikrarsızlığı beslemek için hem parası hem de gücü olan bir sınıfın tek parti yönetimine karşı potansiyel muhalefetini etkisiz hale getirmeye yönelik riskli bir girişim olarak gördüler.
Eski CIA analisti Bay Johnson, “Özel girişimcileri partiye taşıma kararı büyük bir olaydı ve bunun için çok eleştiri aldı” dedi. “Jiang, çadırın içinde olabilecekleri veya çadırın dışından sorun çıkarabilecekleri, gelişmekte olan bir seçim bölgesi olduklarını gördü.”
Bay Jiang ve Bay Zhu’nun beslediği vahşi kapitalizm, çok sayıda insanı yoksulluktan kurtarırken bile geniş bir zengin-fakir ayrımı yarattı ve resmi bir yolsuzluk ve kayırmacılık kültürünü besledi.
Boston Üniversitesi’nde Çin liderlik siyaseti üzerine çalışan bir profesör olan Joseph Fewsmith, “Bazı yönlerden, Xi Jinping’in yolsuzluğa karşı bu yaşa ve yaşat tutumunun başlangıcıydı ve şimdi kendisini saldırırken buluyor” dedi.
Nüfuz Etmek
Bay Jiang, 2002’de parti liderliğinden ve 2003’te cumhurbaşkanlığından emekli olduğunda, etkisi ve özsaygısı o kadar artmıştı ki, siyasi sahneyi terk etme konusunda isteksizdi. (Halefi Hu Jintao, Bay Deng tarafından zaten atanmıştı.)
Bay Jiang, 2004 yılına kadar Halk Kurtuluş Ordusu’nu denetleyerek partinin Merkez Askeri Komisyonu başkanı olarak oyalandı ve ardından terfilerde gizli bir rol oynamaya devam etti. Parti içindekiler, Bay Jiang’ın, Kasım 2012’de parti lideri olduğunda Bay Xi’nin devraldığı liderlik kadrosunu şekillendirmek için nüfuzunu kullandığını söylediler.
Ağustos 2015’te, partinin önde gelen gazetesi People’s Daily, emekli liderlerin siyasetten uzak durmaları ve bir misafir gittikten sonra bir fincan çay gibi “sakinleşmeleri” gerektiği konusunda alışılmadık derecede açık bir uyarı yayınladı. Yorum, Bay Xi’nin, Bay Jiang’ın perde arkasında güç kullanma çabalarından rahatsız olduğu yönündeki söylentileri körükledi, ancak iki adam kısa bir süre sonra, Pekin’deki bir askeri geçit töreni sırasında eski Başkan Hu Jintao ile birlikte kürsüye çıktı.
Ancak Bay Jiang ve bazen Şanghay Grubu olarak da bilinen müttefik zümresinin etkisi son on yılda azaldı. Geçen ay bir Komünist Parti kongresinde, Bay Xi, selefleri Bay Jiang ve Bay ile yakın bağları olan hiçbir yetkilinin elinde olmadan, tamamen kendisine bağlı kişilerden oluşan ve Çin’i yöneten yedi kişiden oluşan yeni bir Politbüro Daimi Komitesi kurdu. Hu.
Pekin tarihçisi Bay Yang, “Jiang Taban, istifa ettikten sonra bile nüfuzunu korumaya devam etti, ancak bu onun itibarına zarar verdi” dedi. “Bunu, güç konusunda rahat olduğu için yaptı, ama aynı zamanda çevresinde ona güvenen ve vazgeçilmez olduğunu düşündürmek için onu şişiren bir grup insan olduğu için yaptı.”
Bay Jiang, geçen yıl Komünist Partinin kuruluşunun 100. yıldönümü kutlamalarında yer aldı. Kredi… Lintao Zhang/Getty Images
Ancak Bay Jiang, son yıllarında genç Çinliler için beklenmedik bir çevrimiçi halk kahramanı oldu. Haleflerine kıyasla göreceli hoşgörüsünü sinsice kutlarken, tavırlarıyla alay ettiler ve bir kurbağaya benzediğini iddia ettiler. 2000 yılında Hong Konglu gazetecileri İngilizce olarak azarladığı zamanı hatırladılar: “Çok basit, bazen naif.”
2000 yılında “60 Minutes” programına çıktığında Bay Jiang, kararlı bir şekilde gülümseyerek, gözleri kocaman kare gözlüklerle örtülü olarak, öğrenciyken öğrendiği Gettysburg Adresi’nin açılışını ezberden okudu. Bay Wallace, bazılarının kendisine “ipeğe sarılı iğne”, gizli sertliğe sahip bir adam dediğini söylediğinde, Bay Jiang gösterişli bir şekilde karşı çıktı.
“İnsanlar Deng Xiaoping’in karakterini tanımlamak için aynı cümleyi kullandılar” dedi. “Deng ile eşit tutulmam gerektiğini düşünmüyorum.”
Ancak, “Ben belirleyici bir figürüm” diye ekledi.
Joseph Kahn raporlamaya katkıda bulundu.
Çin devlet medyası tarafından yayınlanan bir Komünist Parti duyurusu, onun Şanghay’da lösemi ve çoklu organ yetmezliğinden öldüğünü söyledi.
Ölümü ve ardından yapılacak anma törenleri, iktidar partisinin, Bay Jiang’ın zamanındaki Tiananmen hareketinden bu yana ülke çapında görülmemiş bir siyasi muhalefet dalgası olan salgın kontrollerine karşı yaygın bir protesto dalgasıyla karşı karşıya olduğu Çin’de hassas bir anda gerçekleşti.
Bay Jiang, 1993’ten itibaren on yıl boyunca Çin’in başkanıydı. Pek çok yabancı politikacının gözünde, Bay Jiang, sert, gülümsemeyen Çinli liderler kalıbının geveze, silahsızlandırıcı istisnasıydı. Lincoln’den alıntı yapan, Hollywood filmlerine olan sevgisini ilan eden ve “Love Me Tender” gibi şarkılar söyleyen Komünistti.
Daha az büyülenmiş Çinliler, onu anlamsız bir süs eşyasına benzeterek ve ilginç kibirleriyle alay ederek ona “saksı” dediler. Daha sonraki yıllarında genç hayranlar onu “kurbağa” takma adıyla kutladılar. Ancak Bay Jiang’ın beklenmedik yükselişi ve tuhaflıkları, başkalarının onu hafife almasına neden oldu ve Komünist Parti genel sekreteri olarak 13 yılı aşkın bir süre boyunca, art arda gelen rakiplerini alt eden kurnaz bir politikacı olarak olgunlaştı.
Bay Jiang’ın, Deng Xiaoping altında başlamış olan kapitalist dönüşümü yönetmesi, onun önemli başarılarından biriydi. Ayrıca, resmi emekliliğinden çok sonra da devam eden siyasi nüfuzu da topladı ve ona mevcut cumhurbaşkanı Xi Jinping’i seçerken perde arkasında büyük bir söz hakkı verdi.
Partinin Bay Jiang’ın ölümüyle ilgili duyurusu, onu “yüce bir üne sahip olağanüstü bir lider” olarak övdü. 1990’ların başında, Çin’i “büyük zorluklar ve baskı” döneminde yönetti ve ardından ülkeyi pazar odaklı büyümeye ve askeri modernleşmeye yönlendirdi. Duyuru, “Kritik anlarda, kararlı kararlar almak için olağanüstü bir cesarete sahipti” dedi.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, 2015 yılında Pekin’deki Tiananmen Meydanı’ndaki askeri geçit töreni sırasında, eski başkanlar Bay Jiang (ortada) ve Hu Jintao (sağda) ile birlikte. Kredi… Agence France-Presse — Getty Images
1991’den 1995’e kadar Amerika Birleşik Devletleri’nin Çin büyükelçisi olan J. Stapleton Roy, “Onun bir soytarı olduğu fikri, bir şekilde onun tanımlarına sızdı” dedi. “Bunu her zaman saçma bulmuşumdur. Bu, Çin liderliğinin tepesindeki siyasi çalılıklar arasında nasıl manevra yapılacağını bilmek açısından hafif siklet değildi.”
Temmuz 2013’te eski Dışişleri Bakanı Henry A. Kissinger ile yaptığı görüşmede Bay Jiang, Bay Xi’yi “güçlü” bir lider olarak onayladı. Ancak Bay Jiang’ın lider olarak ilk yılları, Komünist Partinin tepesine fırlatıldıktan sonra tereddüt ve savunmasızlıkla geçti.
İlk başta, Çin’in piyasa ekonomisine yönelik geçici adımlarına karşı çıkan yükselen muhafazakarları yatıştırmaya çalıştı. Ama nihayetinde, Bay Deng’in sağlığı ve gücü azaldıktan sonra bile ekonomiyi dış dünyaya açmaya çalıştı.
Bay Jiang yönetiminde Çin, büyük bir imalat gücü ve gelişmiş dünyaya karşı yükselen bir ekonomik rakip olarak ortaya çıktı.
Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkiler, görev süresi boyunca, özellikle de 1989 katliamının uzun bir gölge oluşturduğu erken dönemlerde, sert oldu. Ancak Bay Jiang, sonradan bakıldığında bir pragmatist olarak görülebilir. Komünist Parti’deki haleflerinin aksine, Çin’in ABD’nin bir düşmanı olarak uzun süre gelişemeyeceğine ikna olmuş görünüyordu.
Asia Society Policy Institute’un Çin Analiz Merkezi’nde kıdemli bir araştırmacı olan Christopher K. Johnson, “Her zaman ABD ilişkilerine büyük öncelik verdi ve bence ilişkiyi ilerletmek için bazı riskler aldı” dedi. Bay Jiang iktidardayken bir CIA analisti olan Bay Johnson, şunları ekledi: “Gerektiğinde ABD karşıtı anahtarı nasıl çevireceğini biliyordu.”
Belgrad’daki Çin Büyükelçiliği, 1999’da NATO füzeleri tarafından vurulduktan sonra. Kredi… İlişkili basın
1999’da Amerikan güdümlü bombalar Belgrad’daki Çin Büyükelçiliği’ni vurarak Yugoslavya’nın dağılması sırasında üç Çinli gazeteciyi öldürdüğünde, Bay Jiang, Clinton yönetiminin bombalamanın bir kaza olduğu yönündeki açıklamasını reddetti.
Ve 2001’deki bir açmazda, ABD’nin bir Çin savaş uçağı ile pervaneli bir Amerikan gözetleme uçağı arasındaki çarpışmanın tüm sorumluluğunu üstlenmesini talep etti. Çarpışma, Çinli pilotun ölümüne ve Amerikan uçağının mürettebatının gözaltına alındığı güney Çin adası Hainan’a acil iniş yapmasına neden oldu.
Ancak Bay Jiang’ın görevde olduğu yılların, Çin’in küreselleşmeyi benimsemesinin altın çağı olması bir tesadüf değildi. Başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere yıllarca süren çekişmeli müzakerelerin ardından 2001 sonlarında Çin’in Dünya Ticaret Örgütü’ne katılımını kazandı. Ve Komünist Parti doktrinini elden geçirerek, işçi sınıfları ve köylülükte kökleri olan bir hareketi, entelektüellere kur yapan ve onlarla işbirliği yapan ve gelişmekte olan bir seçkin iş dünyasına dönüştüren bir hareket haline getirdi.
Çin’deki ve yurtdışındaki eleştirmenleri, bu adımları siyasi rüzgarlara ayak uydurmaktan biraz daha fazlası olarak gördüler. Ve gerçekte, Bay Jiang’ın piyasa yanlısı eğilimleri, muhalefete hoşgörüsüzlükle karışmıştı. Falun Gong ruhani mezhebi üyeleri, Nisan 1999’da protesto amacıyla Komünist Parti merkezini kuşattıktan sonra, Bay Jiang, daha sonraki baskı turları ve giderek daha güçlü bir güvenlik devleti için model oluşturan toplu gözaltılar için baskı yaptı.
“Nasıl Falun Gong ortaya çıkmış olabilir?” Bay Jiang, Bay Jiang’ın zımni işbirliğine sahip olan Robert Lawrence Kuhn’un 2005 tarihli bir biyografisine göre haykırdı. “Asayiş Bakanlığımız neredeydi? Devlet Güvenlik Bakanlığımız neredeydi?”
Kargaşadan Yükselmek
Bay Jiang sonsuza dek ilk olarak, 1989’da Tiananmen Meydanı’ndaki öğrenci protestolarının silahlı olarak bastırılması emrini vermeye hazırlanırken, parti yaşlılarının görece bilinmezlikten çekip çıkardığı adam olarak bilinecek. Çin Komünist Partisi’nin zirvesine alelacele yükselmesi, birçok kişinin orada geçirdiği sürenin pekala kısa ve önemsiz olabileceğine inanmasına neden oldu. Bay Jiang bile öyle düşündü.
1989’da Pekin’de demokrasi yanlısı bir miting için Tiananmen Meydanı’nda binlerce kişi toplandı. Kredi… Sadayuki Mikami/İlişkili Basın
2000 yılında “60 Dakika” programında Mike Wallace’a “Bütün ülkeyi yönetmeye niyetim yoktu” dedi. “Daha yetenekli bir adayın işi kabul etmesini umuyordum.”
Bay Deng ve bir avuç emekli yaşlı, olağan parti kurallarının dışında hareket ederek, öğrencilere karşı silahlı güç kullanılmasına izin vermeye direnen parti genel sekreteri Zhao Ziyang’ı değiştirmeye karar verdi. Bay Zhao, hayatının geri kalanını ev hapsinde geçirdi ve 2005 yılında öldü.
Bay Deng, yerine geçecek kişi için şehrin parti sekreteri Bay Jiang’ın öğrenci protestolarını kan dökmeden dizginlediği Şanghay’a baktı.
Dönemin başbakanı Li Peng’in bir hesabına göre, Bay Deng, Mayıs 1989’daki bir toplantıda, “Bu adam Jiang Taban’ın fikirleri, yeteneği ve aynı zamanda karizması var,” dedi.
Jiang Yer (kendi adı Yer, kabaca “insanlara fayda sağlamak” anlamına gelir) 17 Ağustos 1926’da Şangay’ın kuzeybatısındaki eski bir Yangtze Nehri şehri olan Yangzhou’da doğdu.
Babası Jiang Shijun, bir elektrik şirketinde muhasebeciydi ve ardından bir feribot şirketinin yöneticisiydi. Annesi Wu Yueqing, çiftçi bir aileden geliyordu. Amcalarından ikisi, Milliyetçi hükümete karşı Komünist harekette aktivistti ve biri 1939’da bir çatışmada öldürüldükten sonra, genç Bay Jiang, amcanın ailesinin halefi olarak atandı.
Bay Jiang, 1946’da Şanghay’da Komünist Partiye katıldı ve burada elektrik mühendisliği okudu ve İngilizce öğrendi. İlk işi, Pretty Girl dondurması ve diğer dondurulmuş tatlılar yapan Amerikalı yatırımcılar tarafından kurulan bir şirkette teknisyenlik yapmaktı. Komünistler 1949’da iktidara geldiğinde, Bay Jiang, fabrikanın parti kontrolüne alınmasına ve dondurmanın adının Bright olarak değiştirilmesine yardım etti. Bu başarı, Bay Jiang’ın ömür boyu misafiri olacak olan parti figürü Wang Daohan’ın dikkatini çekti.
Bay Jiang, yaşlılığında bile 1936 Hollywood filmi “The Jungle Princess”ten “Moonlight and Shadows” adlı şarkı da dahil olmak üzere kozmopolit gençliğinden hatırladığı İngilizce şarkıları söylemeyi severdi.
Çin Devlet Başkanı Jiang Yer ve eşi Wang Yeping, 1992’de Çin’in Pekin kentindeki Yuquan Tepesi’nde. Kredi… Xinhua, Associated Press aracılığıyla
1951’de Bay Jiang, Yangzhou’nun yerlisi olan Wang Yeping ile evlendi ve iki oğlu oldu: elektrik mühendisi, işletme yöneticisi ve bir bilim enstitüsünün başkanı olan Jiang Mianheng; ve aynı zamanda bir mühendisten iş adamına ve devlet memuruna dönüşen Jiang Miankang.
Bay Jiang, 1950’lerde Moskova’daki Stalin Otomobil Fabrikasında bir süre çalışarak ve on yıllar sonra ziyaretçiler için söyleyeceği halk ezgilerini öğrendiği Romanya’da bir yıl diplomat olarak çalışarak endüstriyel bürokrasiyi aştı.
Çin, 1970’lerin sonlarından itibaren açılmaya başladıktan sonra, Bay Jiang, Guangdong ve Fujian Eyaletlerinde özel ekonomik bölgelerin kurulmasına yardımcı olan bir yabancı yatırım ve ticaret komisyonuna terfi etti. Bu deneyim ona, piyasa reformlarının karşılaştığı siyasi ve bürokratik engelleri erkenden tatma fırsatı verdi. 1985’te Şangay belediye başkanı olarak seçilmesi, kıyı bölgelerinde başlayan ticari patlamayla bağlarını sağladı.
Bay Jiang, şehrin en üst düzey görevi olan Şangay parti sekreterliğine terfi etti ve ardından 1987’de ulusal partinin yönetim organı olan Politbüro’ya terfi etti. İki yıl sonra, öğrenci protestoları ülkeyi sarstığında, Şangay geniş çaplı kan dökülmesini önledi.
Bilgin Bruce Gilley, Bay Jiang’ın 1998 tarihli biyografisinde, “Eşiğindeki Kaplan”da, Bay Jiang’ın sadakati ve Pekin’deki şiddetten uzaklığı, onun lehine olan güçlü faktörlerdi. Yine de Bay Jiang’ın kalıcı bir lider bulunana kadar bir bekçiden çok daha fazlası olup olmayacağı başlangıçta belli değildi.
Kapitalizme Yönelmek
Siyasi bir tabanı olmayan Bay Jiang, 1989’dan sonra partinin muhafazakar eğilimini sürdürdü. Muhalefete karşı sert bir tavır aldı, istikrarı ülkenin en büyük önceliği olarak gördü, hatta Bay Deng’in ekonomik dönüşümüne rakip oldu. Ve ekonomik yaşam üzerinde parti kontrolünün yeniden sağlanmasına işaret eden politikaları onayladı.
Çin’in ıslahat yönetimindeki siyasi tarihini içeren Pekinli tarihçi Yang Jisheng, “Jiang Yer ilk iktidara geldiğinde kendi gücüne sahip değildi ve yaşlılara güvenmek zorundaydı” dedi. “Yaşlılar bölünmüştü ve Jiang Taban her iki tarafı da memnun etmeye çalışıyordu ama sonunda Deng Xiaoping’i rahatsız etti.”
Yaşlı ama hâlâ güçlü olan Bay Deng, ekonomik liberalleşme mirasının ideolojik bir tepkiyle yok edileceğinden giderek daha fazla endişeleniyordu ve 1992’de, ekonomik ıslahatın beşiği olan Çin’in güney kıyılarına ambar fırtınası düzenleyerek Bay Jiang’ı alenen azarladı ve Çin’in bu durumdan şikayet etti. dönüşüm durmaktaydı.
Biyografisini yazan Bay Kuhn bir röportajda, Bay Jiang “1992’nin hayatının en zor yılı olduğunu söyledi” dedi.
Evi’nin değişim peşinde olduğu mesajını alan Bay Jiang, Çin’in devlet tarafından yönetilen kapitalizmini benimsedi. Şanghay belediye başkanı olarak halefi ve bir ekonomik reformcu olan Zhu Rongji, Bay Jiang’a destek olması için aylar önce Pekin’e getirilmişti. O, başbakan yardımcısı ve daha sonra başbakan olarak Bay Deng’in piyasanın serbestleştirilmesinde kilit nokta oldu.
Bay Jiang, Pekin’deki Çin liderlik merkezi Zhongnanhai’de çok uluslu şirketlerin üst düzey yöneticilerini ağırlayarak yabancı yatırımcıları cezbetti. Büyük yabancı-Çin ortak girişimlerini teşvik ederek ülkeyi ilaç, bilgisayar, otomobil ve çok daha fazlasını üreten şirketler için birincil bir küresel üs haline getirmeye yardımcı oldu. Devlet yatırımlarında milyarlarca doları Çin’in doğu kıyısı şehirlerine, özellikle de siyasi güç üssü Şangay’a yönlendirerek ziyaretçileri etkileyen birinci dünya metropolleri yarattı.
Bay Jiang iktidarda rahat ettikçe, Çin’in sistemini ve kendisini, haleflerinin nefret edeceği bir düşüncesizce satmaya çalıştı. Başkan Bill Clinton 1998’de Çin’i ziyaret ettiğinde, Bay Jiang alışılmış bir ihtiyatla sözünü kesti ve ortak bir basın toplantısının Çin televizyonunda canlı olarak yayınlanmasına izin verdi. İki başkan, insan hakları ve Tibet konusunda savuştu.
Başkan Clinton, solda ve Bay Jiang, 1998’de Pekin’in Tiananmen Meydanı’ndaki karşılama töreninde. Kredi… Vincent Thian/İlişkili Basın
Clinton’ın gezisinde olan ve şu anda Merkezin direktörü olan gazeteci Orville Schell, “Onun, notlarına yapışan bir tür gerici, Leninist lider olmayan biri olarak düşünülmek istediğini görebiliyordunuz” dedi. New York’taki Asia Society’de ABD-Çin İlişkileri üzerine. “Çin’in izolasyon kozasından çıkmasını istedi.”
Parti taraftarlarının ateşli itirazlarının üstesinden gelen Bay Jiang ve Bay Zhu, Çin’i Dünya Ticaret Örgütü’ne tam üyeliğe yönlendirerek küresel pazarlara daha fazla erişim sağladı ve prensipte yabancı işletmelerin Çin pazarlarına daha fazla erişimi olmasını sağladı. . Çin’i uluslararası arenaya taşımak için verilen uzun mücadelenin belki de en önemli eylemiydi.
Çin ekonomisi yükseldi ve ülke önce milyonerlerini, ardından milyarderlerini üretti. 1990’ların ekonomik aşırılıklarını gidermek, Bay Jiang’ın sahip olmadığı mali içgüdülerle Bay Zhu’ya düştü.
Eski büyükelçi Bay Roy, “Kirli işleri Zhu Rongji’nin yapmasına izin vermekte rahattı ama Zhu Rongji’yi destekliyordu,” dedi.
Komünist Parti için refah, başka bir sorunu daha beraberinde getirdi: Artan refah ve eşitsizliğin ortasında yeni bir doktrinel temelin nasıl bulunacağı. Bay Jiang’ın yanıtı -en önemli siyasi başarılarından biri- Üç Temsil teorisiydi.
Partiye, yalnızca işçi sınıfını değil, aynı zamanda geçmişte zalim saydığı sınıfları da temsil etmesi için bir çağrıydı: zengin girişimciler ve burjuvazi. Önde gelen parti teorisyenleri, Bay Jiang’ın planını, siyasi istikrarsızlığı beslemek için hem parası hem de gücü olan bir sınıfın tek parti yönetimine karşı potansiyel muhalefetini etkisiz hale getirmeye yönelik riskli bir girişim olarak gördüler.
Eski CIA analisti Bay Johnson, “Özel girişimcileri partiye taşıma kararı büyük bir olaydı ve bunun için çok eleştiri aldı” dedi. “Jiang, çadırın içinde olabilecekleri veya çadırın dışından sorun çıkarabilecekleri, gelişmekte olan bir seçim bölgesi olduklarını gördü.”
Bay Jiang ve Bay Zhu’nun beslediği vahşi kapitalizm, çok sayıda insanı yoksulluktan kurtarırken bile geniş bir zengin-fakir ayrımı yarattı ve resmi bir yolsuzluk ve kayırmacılık kültürünü besledi.
Boston Üniversitesi’nde Çin liderlik siyaseti üzerine çalışan bir profesör olan Joseph Fewsmith, “Bazı yönlerden, Xi Jinping’in yolsuzluğa karşı bu yaşa ve yaşat tutumunun başlangıcıydı ve şimdi kendisini saldırırken buluyor” dedi.
Nüfuz Etmek
Bay Jiang, 2002’de parti liderliğinden ve 2003’te cumhurbaşkanlığından emekli olduğunda, etkisi ve özsaygısı o kadar artmıştı ki, siyasi sahneyi terk etme konusunda isteksizdi. (Halefi Hu Jintao, Bay Deng tarafından zaten atanmıştı.)
Bay Jiang, 2004 yılına kadar Halk Kurtuluş Ordusu’nu denetleyerek partinin Merkez Askeri Komisyonu başkanı olarak oyalandı ve ardından terfilerde gizli bir rol oynamaya devam etti. Parti içindekiler, Bay Jiang’ın, Kasım 2012’de parti lideri olduğunda Bay Xi’nin devraldığı liderlik kadrosunu şekillendirmek için nüfuzunu kullandığını söylediler.
Ağustos 2015’te, partinin önde gelen gazetesi People’s Daily, emekli liderlerin siyasetten uzak durmaları ve bir misafir gittikten sonra bir fincan çay gibi “sakinleşmeleri” gerektiği konusunda alışılmadık derecede açık bir uyarı yayınladı. Yorum, Bay Xi’nin, Bay Jiang’ın perde arkasında güç kullanma çabalarından rahatsız olduğu yönündeki söylentileri körükledi, ancak iki adam kısa bir süre sonra, Pekin’deki bir askeri geçit töreni sırasında eski Başkan Hu Jintao ile birlikte kürsüye çıktı.
Ancak Bay Jiang ve bazen Şanghay Grubu olarak da bilinen müttefik zümresinin etkisi son on yılda azaldı. Geçen ay bir Komünist Parti kongresinde, Bay Xi, selefleri Bay Jiang ve Bay ile yakın bağları olan hiçbir yetkilinin elinde olmadan, tamamen kendisine bağlı kişilerden oluşan ve Çin’i yöneten yedi kişiden oluşan yeni bir Politbüro Daimi Komitesi kurdu. Hu.
Pekin tarihçisi Bay Yang, “Jiang Taban, istifa ettikten sonra bile nüfuzunu korumaya devam etti, ancak bu onun itibarına zarar verdi” dedi. “Bunu, güç konusunda rahat olduğu için yaptı, ama aynı zamanda çevresinde ona güvenen ve vazgeçilmez olduğunu düşündürmek için onu şişiren bir grup insan olduğu için yaptı.”
Bay Jiang, geçen yıl Komünist Partinin kuruluşunun 100. yıldönümü kutlamalarında yer aldı. Kredi… Lintao Zhang/Getty Images
Ancak Bay Jiang, son yıllarında genç Çinliler için beklenmedik bir çevrimiçi halk kahramanı oldu. Haleflerine kıyasla göreceli hoşgörüsünü sinsice kutlarken, tavırlarıyla alay ettiler ve bir kurbağaya benzediğini iddia ettiler. 2000 yılında Hong Konglu gazetecileri İngilizce olarak azarladığı zamanı hatırladılar: “Çok basit, bazen naif.”
2000 yılında “60 Minutes” programına çıktığında Bay Jiang, kararlı bir şekilde gülümseyerek, gözleri kocaman kare gözlüklerle örtülü olarak, öğrenciyken öğrendiği Gettysburg Adresi’nin açılışını ezberden okudu. Bay Wallace, bazılarının kendisine “ipeğe sarılı iğne”, gizli sertliğe sahip bir adam dediğini söylediğinde, Bay Jiang gösterişli bir şekilde karşı çıktı.
“İnsanlar Deng Xiaoping’in karakterini tanımlamak için aynı cümleyi kullandılar” dedi. “Deng ile eşit tutulmam gerektiğini düşünmüyorum.”
Ancak, “Ben belirleyici bir figürüm” diye ekledi.
Joseph Kahn raporlamaya katkıda bulundu.